Тема: "Урман - кешенең якын дусты" тексты буенча диалогик сөйләмгә чыгу.
Дәрес тибы: ЛГКК, Д/С

Дәрес максатлары:
1.
Белем бирү максаты(дәреснең предмет нәтиҗәсе):
- "Урман - кешенең якын дусты" текстындагы яңа сүзләрне дөрес әйтергә, сөйләмдә кулланырга өйрәнү;. - теркәгечләрне сөйләмдә куллануны ныгыту; 2.
Үстерү максаты(дәреснең метапредмет нәтиҗәсе):
- өйрәнелгән лексиканы кулланып текстны укып аңлау; - тексттан урман турында мәгълүматны аерып ала белү; 3.
Тәрбия бирү максаты
(
дәреснең шәхси нәтиҗәсе):
- Табигатькә сак караш хисе тәрбияләү. Җиһазлау: компьютер, электрон презентация , дәреслек (Р,З,Хәйдарова, Р.Л.Малафеева. "Татар теле" 8 нче сыйныф, Казан 20015 ел, 66-61 битләр).
Дәрес барышы:

I. Оештыру моменты. 1 слайд.
1) укучыларның дәрескә әзерлеген тикшерү. 2) уңай психологик халәт тудыру. 3) дежур укучы рапорты; 4) укучыларның бер - берсенә комплиментлар әйтүе.
II. Өй эшен тикшерү.

Аделина
, теркәгечләр ничә төркемгә бүленә? (тезүче, ияртүче).
Олеся,
тезүче теркәгечләр ничә төркемчәгә бүленә? (җыючы, каршы куючы, бүлүче). Ияртүче теркәгеч белән кем нинди җөмлә төзеде? (шуңа күрә; чөнки) Каршы куючы теркәгеч белән (ләкин); җыючы терк. (да...да)
III. Актуальләштерү:
- укучылар, үткән дәресне искә төшерик әле... без нәрсә турында сөйләштек? ( Үткән дәрестә без табигать турында сөйләштек һәм теркәгеч төрләрен карадык) - Виктория, спроси у Алены.... Алена спроси у Регины ... Что такое природа?(
кояш, болыт, су,ком,

таш, хайваннар һәм үсемлекләр
)- 1бала барысын җыеп нәтиҗә ясый. - Настя, спроси у Айсылу... Айсылу, спроси у Эльзы...Что получает человек от природы? (
иген, яшелчә

һәм җиләк - җимешләр үстерә; терлек үрчетә; җир астыннан казылма байлыклар чыгаралар;

елга һәм күлләрдән балыктоталар; урман - кырлардан гөмбә һәм җиләк җыялар)
- Азамат, спроси у Аделины ... почему надо беречь природу?(
чөнки кешеләр киләчәк турында,

алдагы буыннар турында кайгыртырга тиешләр)

Рефлексия.Үзбәя.
3. Укучылар, табигать турында рус телендә нинди табышмаклар беләсез? а) Яз килсә - киенә, Көз килсә - чишенә. (
агач
) б) Олысы да, кечесе дә, Эшләпә кигән. (
гөмбә
) в) Җәй дә яшел, көз дә яшел, Кыш та яшел шулай ук. Энәләре күп булса да, Җебе аның бер дә юк (
нарат)
г) Ямь - яшел, куе булгач, Һәркем ярата аны. Анда бик күп агачлар, Җыр суза сандугачлар.
Кызарып җиләк пешә, Чикләвекләр өлгерә. Санап та бетереп булмый, Нәрсә соң ул, кем белә? (
урман
) Балалар, агач, гөмбә, нарат кайда үсә? (Урманда) 1. Димәк, без бүген дәрестә нәрсә турында сөйләшәчәкбез? (
Урман турында
). Әйдәгез, башта бүген дәрестә кирәк булачак лексиканы кабатлап китик. (66 бит, 1 күнегү) IV. Яңа төшенчәләр формалаштыру, ягъни текст өстендә эш. 1. Лексиканы кабатлаганнан соң укучылар текстны бергә укыйлар (гөрләшеп уку) . Аерым бер укучыдан укыту, бәя бирү. 2. Тексттан түбәндәге план пунктларына туры килгән өлешләрне табып укыйбыз. (67 бит, 3 күнегү) 1. Урман сәламәтлек өчен файдалы. 2. Урманның тормыш өчен файдасы. 3. Урманда кошлар, җәнлекләр яши. 4. Урманның кырлар, басулар өчен файдасы. 3. Укытучы сорауларына җавап бирәләр. - Урман табигатькә нәрсә бирә? (матурлык, ямь бирә) - Урман нәрсә белән матур? (зифа каеннары, чәчәкләре, кошлар сайравы белән) - Урман кешегә ни өчен кирәк? (матурлык, гүзәллек өчен) 4. Ситуатив күнегүләр эшләү: Спроси у друга: - почему лес называют легкими планеты;(чөнки урманда һава чиста) - почему в лесу много кислорода; (чөнки урманда агачлар күп) - почему нужен лес ( ул климатны яхшырта, кыргый хайваннарга, кошларга азык бирә, яшәү урыны булып тора) - почему лес полезна для здоровья;(чөнки урманда һава чиста, кислород күп) 5. Текст эчтәлеге буенча сораулар төзибез. - Соравыңны кемгә бирәсең? 6). Үз фикереңне дәлилләп күрсәтергә.(слайд 8) - Урманда йөрү рәхәт,
чөнки ...(анда саф һава, яшеллек,матурлык,чәчәкләр, кошлар сайрый)

-
урман һавасы сәламәтлекне ныгыта, нервларны тынычландыра, микробларны үтерә, шуңа күрә... (санаторийларны, ял йортларын урман эчендә төзиләр.) - урман кырлар, басулар өчен файдалы, чөнки... (дым саклый, климатны яхшырта) - җилле көнне урманда учак ягарга ярамый, чөнки ... (учактан чаткы төшеп янгын чыгарга мөмкин, хайваннар, кошлар һәлак була; агачлар, куаклар юкка чыга) - ял иткәннән соң чүп калдырырга ярамый, чөнки (урман җәнлекләре зарарланырга мөмкин, урман пычрана, ямьсез кала) - агачларны сындырырга ярамый, чөнки (агач корый; яңаутырткан агачозакүсә) 7). Укучылар хәзер Ирина Рәҗәпованың шигырен укыйбыз. Шигырьд ән табигатьне саклау турында киңәшләрне, фикерләрне табыгыз. И к үң елле җә й к ө ненд ә - Табигать кочагында! Мен ә шуны ист ә тоту Кир ә ктер шул чагында: Агачларны сындырмагыз,
Кош оясын ватмагыз. Суларны да пычратмагыз, Пыяла, ч ү патмагыз. Эссе чакта, коры чакта Урмандаутякмагыз. Табигать-уртакйортыбыз, Аныбер ү ксаклагыз! 1) Ә хәзер без сезнең белән табигатьне саклау кагыйдәләрен төзибез: К өтелгән җаваплар: - Агачларны сындырмагыз - Кош оясын ватмагыз. - Суларны да пычратмагыз. - Пыяла, ч ү п атмагыз. - Урманда ут якмагыз. - Табигатьне саклагыз! 2. Ситуатив к үнегүләр эшләү: Как вы скажете о том, что: - нельзя разводить костёр в лесу в ветреныйдень; - после отдыха в лесу нельзя оставлять мусор; - нельзя ломать деревьев; - нельзя загрязнять воду разными ядовитыми веществами; - нельзя разрушать птичьи гнезда? IV. Рефлексив йомгаклау. 1. Дәрескә йомгак ясап, сораулар бирелә: - укучылар,без бүген нәрсә турында сөйләштек? (урман турында) - балалар, сез урман турында нәрсәләр белдегез?(
урманда һава чиста...)
- урманнарны ни өчен сакларга кирәк?(
урман

табигатьк

ә ямь бирә; кеше үзенә кирәкле

әйберләрне

табигатьт

ән ала;

бездән соң килүче буыннар өчен
) - кеше урманнан нәрсәләр ала?(
урманда җиләк, гөмбә, чәчәк,дару үләннәре җыябыз; утын

кисәбез; агачлардан төрле җиһазлар ясыйбыз; урман безне җылыта, киендерә, ашата,

сокландыра, ял иттерә, сыендыра)
- урман кошларга, җәнлекләргә нәрсә бирә? (
урман җәнлекләргә азык, яшәү урыны бирә
) - ә урманны ничек дәваларга, аңа ничек ярдәм итәргә була? (
чистартырга; агачлар утыртырга;

янгыннан сакларга; урманны пычратучыларга каршы көрәшү - һәркемнең изге бурычы
;
)
Әйе,балалар, сезнең җавапларыгыз бик дөрес. Урман – кешенең дусты.Урман- планета өчен кислород фабрикасы ул.Аны җирнең атмосферасын чистартучы фильтр дип атарга була: 1 гектар яшел үсемлек 1 сәгатьтә 2 кг уклекислый газны йота. Без урманга зыян китерергә тиеш түгелбез. Җир шарының киләчәктә нинди булуы безгә бәйле. Һәр кеше урманны сакларга бурычлы. Урман үзен яраткан кешеләрне генә ярата.
Бер агачтан миллион шырпы ясап була, ә бер шырпы белән миллион

агачны яндырырга мөмкин.
Татарстанда Кызыл китапка кертелгән үсемлекләр һәм хайваннар турында слайд карау. 2. гомуми бәяне чыгару. 3. Өй эше бирү. а) Табигать, урман турында мәкальләр язып килергә. б) "Безнең урман" дигән темага хикәя язып килергә. в) Текстның эчтәлеген сөйләргә өйрәнеп килергә.